«هرگاه مشتاق زیارت پیامبر اکرم(ص) می شدیم، به علی اکبر (ع) نگاه می کردیم زیرا او شبیه ترین فرد به پیامبر(ص) در صورت و سیرت و سخن گفتن بود».

این توصیف بلند، پرمعنا و نغز امام حسین(ع) از فرزند برومند و جوان رشیدشان علی اکبر(ع) است. توصیفی که عظمت و بزرگی حضرت علی اکبر(ع) را با رساترین وبلیغ ترین وجهی بیان می کند.

بنا به نقل مشهور حضرت علی اکبر(ع) نخستین فرزند امام حسین(ع) است که در 11 شعبان سال سی و سه هجری قمری متولد شد. مادر آن حضرت، لیلا دختر ابومره بن عروه بن مسعود ثقفی است.

امام حسین(ع) که به دلیل علاقه بسیار به پدر بزرگوارشان نام فرزند خود را «علی» نهادند، در سیما و سیرت او پیامبر اکرم(ص) را مشاهده می کردند و هرگاه که دلتنگ جد بزرگوارشان می شدند، به فرزند برومند خود نگاه می کردند و با تماشای آن حضرت، به یاد جدشان رسول مکرم اسلام (ص) می افتادند.

حضرت علی  اکبر(ع) نه فقط برای پدربزرگوارشان یادآور پیامبر اکرم(ص) بودند که سایر خاندان آن حضرت نیز چنین حسی داشتند و آن گاه که از دوری و فراق پیامبر اکرم(ص) غمگین می شدند و شوق دیدار پیامبر اکرم(ص) در جانشان شعله می کشید، آتش شور و اشتیاق خود را با نگاه کردن به حضرت علی اکبر(ع) تا حدی فرو می نشاندند.

امام حسین(ع) آشکارا به این موضوع اشاره می فرمایند که حضرت علی اکبر(ع) آخرین ساعت های عمر با برکت خود را سپری می کند؛ زمانی که فرزند بزرگوارش لباس جنگ بر تن کرده و عازم میدان نبرد است. در این جا امام(ع) چنان با عظمت و بزرگی از حضرت علی اکبر(ع) یاد می کنند که در قلب تاریخ حک می شود.

آن حضرت در این جمله نجواگونه با پروردگار که شدت علاقه خود را به فرزندشان علی اکبر(ع)، ابراز می دارند، می فرمایند:«اللهم اشهد علی هوالاء القوم فقد برزالیهم غلام اشبه الناس خَلقا و خُلقا و منطقا برسولک محمد(ص) کنا اذا اشتقنا الی وجه رسولک نظرنا الی وجهه؛ خداوندا گواه باش که جوانی برای جنگ با آنان می رود که شبیه ترین مردم به پیامبر(ص) از جهت صورت و سیرت و سخن گفتن است و ما هرگاه مشتاق دیدار پیامبرت می شدیم به او نگاه می کردیم.»

گرچه ظاهراً در تاریخ به تفصیل ویژگی سیرت و صورت حضرت علی اکبر(ع) بیان نشده است اما همین جمله کوتاه سه شباهت علی اکبر(ع) به پیامبر اکرم(ص) را بیان می کند. اول؛ شباهت اخلاقی است. آن چه از این روایت استفاده می شود این است که حضرت علی اکبر‌(ع) اخلاقی بسیار نیکو و پسندیده داشت و در این نیک خُلقی به پیامبر اکرم(ص) که قرآن خُلق آن حضرت را تحسین می کند، شباهت داشت. می دانیم که قرآن کریم از حُسن اخلاق پیامبراکرم(ص) با تجلیل و تحسین یاد می کند و می فرماید: وَاِنِّک لَعَلی خُلُقٍ عَظیمٍ (قلم/4) و بر اثر همین حسن خلق و نوع برخورد پیامبر اکرم(ص) با مردم بود که اسلام با سرعت چشمگیری گسترش یافت. با این اوصاف، اخلاق حضرت علی اکبر (ع) شباهت کامل به پیامبر اکرم(ص) داشت که امام حسین(ع) آن را بیان می کنند.

دوم؛ شباهت ظاهری و جسمانی است که با عبارت «خَلقاً» در روایت به آن اشاره شده است. بنابر توصیف امام حسین(ع)، حضرت علی اکبر(ع) از نظر چهره و شمایل نیز به پیامبر اکرم(ص) شباهت کامل داشت، این شباهت بین اصحاب پیامبر اکرم (ص) هم که آن جناب را دیده بودند، معروفیت داشت و تمام بنی هاشم و اصحاب پیامبر(ص) وقتی دلتنگ پیامبر اکرم(ص) می شدند به زیارت حضرت علی اکبر(ع) می رفتند.

اما سومین شباهت، شباهت حضرت علی اکبر(ع) به پیامبر اکرم(ص) در سخن گفتن و گفتار بود. چنان که مسلم است، پیامبر اکرم(ص) بیانی بسیار زیبا و فصیح داشتند و بسیار روشن و واضح سخن می گفتند و خوش بیان، خوش لحن و خوش صدا بودند.

از این رو حضرت علی اکبر(ع) این خصوصیات را از جدش رسول خدا(ص) به ارث برده بود و کاملاً شبیه آن حضرت سخن می گفت.

تاکید حضرت علی  اکبر(ع) در رجزخوانی های روز عاشورا بر قرابت و نزدیکی به پیامبر اکرم(ص) خود گواهی عینی بر این توصیف امام حسین(ع) از فرزند برومندشان است. او در هنگامه نبرد با یزیدیان چنین می سراید:« انا علی بن الحسین بن علی/ نحن و بیت ا... اولی بالنبی/ من شبث ذاک و من شمرالدنی...؛ من علی پسر حسین بن علی(ع) هستم. به خانه خدا سوگند که ما به پیامبر(ص) نزدیک تریم از این شبث( بن ربعی از لشکریان یزید) و از شمرپست...».